Sos bułgarski - Bolgár mártás (BGR,HUN)

Jogurt z... fot. sonja.mettler »

4 dl jogurtu 4-5 ząbków czosnku sól sok z połówki cytryny

Wszystkie składniki dokładnie mieszamy, przelewamy do słoika i chłodzimy przynajmniej przez jeden dzień (w lodówce), aby smaki wymieszały się, a czosnek złagodniał.

Zawsze serwujemy na zimno!

• Jest doskonały do ⇒sałatki z bakłażanów po bułgarsku.

Sos jogurtowy z Bliskiego Wschodu - Közel-Keleti joghurtos mártás (Bliski Wschód)

Palestyna 2008 (fot. KP) fot. KP »

1 średni świeży, obrany ogórek 1 szklanka jogurtu lub zsiadłego mleka 1 łyżka oliwy 3 orzechy włoskie posiekane 3 roztarte ząbki czosnku 1 łyżka octu (6%) lub soku z cytryny sól pieprz

1. Z przekrojonego ogórka usuwamy pestki.
    
2. Ogórek trzemy na grubej tarce, zlewamy powstały sok.
    
3. Do ogórka dodajemy pozostałe składniki, dokładnie mieszamy i mocno chłodzimy.
    
4. Podajemy do szaszłyków.

Smacznego!

(Według: Kontynenty-Gospoda pod Gorącym Słońcem.)

Sos winegret - Francia öntet (vinaigrette) (FRA,HUN)

Węgierska wersja tego bardzo prostego francuskiego sosu do sałatek, który zrobił wielką światową karierę.

Sałatka z sosem winegret fot. prota »

2 łyżki oleju 2 łyżki białego octu winnego 1 łyżeczka mustardy sól pieprz

Ocet miszamy ze szczyptą soli, mustardą i pieprzem.
Przy ciągłym mieszaniu, cienką stróżką dolewamy olej.

Sos winegret pomidorowy - Paradicsom vinaigrette (FRA,HUN)

Jeszcze jedna węgierska wersja prostego francuskiego sosu do sałatek, który zrobił wielką światową karierę.
Jest doskonały do ⇒sałatek z ziemniaków, fasoli, kapusty włoskiej, soczewicy...

Pomidory fot. prota »

20 dag pomidorów 2 łyżki białego octu winnego 2 łyżki oleju orzechy włoskie sól pieprz

Pomidory zanurzamy na pół minuty we wrzątku, po czym szybko chłodzimy i ściągamy z nich skórkę.
Pomidory kroimy w drobną kostkę. Mieszamy z octem, olejem, przyprawami i drobno posiekanymi orzechami.

Sos pomidorowy na sałatki - Paradicsomöntet (salátákra) (...,HUN)

Bardzo prosty przykład sosu dobrego do miliona sałatek.

Pomidory i papryka fot. prota »

3 łyżki czerwonego octu winnego 1 pomidor 1 łyżka przecieru pomidorowego 3 łyżki śmietanki pół szklanki oleju sól pieprz

Z zanurzonego na chwilę we wrzątku pomidora zdejmujemy skórką, a z wnętrza usuwamy pestki.

Wszystkie składniki wkładamy do miksera, solimy i „pieprzymy” do smaku. Miksujemy.

Używamy do przeróżnych sałatek według własnego gustu.

• Sos jest jeszcze lepszy, jeżeli dodamy do niego 1-2 ząbki rozgniecionego czosnku!

Sos pomidorowy 3 - Paradicsom alma mártás (...,HUN)

Zabytkowy sos z początku XIX wieku, kiedy pomidory były, w kuchni i na stołach, ogromnym luksusem.

Reprodukcja okładki fot. prota (repr.) »

0,5 kg ładnych, dojrzałych pomidorów 1,5-2 łyżki masła 1 łyżka mąki 1/2 szklanki bulionu 1/2 szklanki wytrawnego wina sól pieprz 1 łyżeczka cukru

Umyte pomidory kroimy na małe kawałki i dusimy na maśle, dopóki nie rogotują się całkowicie.

Dodajemy mąkę, mieszamy, dolewamy esencjonalny bulion i wino.
Przyprawiamy szczyptą soli, pieprzem i cukrem.
Gotujemy przy ciągłym mieszaniu, dopóki lekko nie zgęstnieje.

Przed podaniem, przecieramy przez sito.

Podajemy do ⇒mięs i ⇒ryb.

(Czifrai István: Magyar nemzeti szakácskönyv 1840.)

Sos pomidorowy inaczej - Paradicsom alma mártás másképpen (...,HUN)

Tak, jak i poprzedni, zabytkowy sos z początku XIX wieku, kiedy pomidory były, w kuchni i na stołach, ogromnym luksusem.

Pomidory fot. prota »

6-7 ładnych, dojrzałych pomidorów pół dużej cebuli 2 łyżki masła 1 czubata łyżka mąki szklanka bulionu sól pieprz 1 łyżeczka cukru pół szklanki śmietany

Pomidory myjemy, kroimy w kostki i razem z posiekaną cebulą dusimy do zupełnej miękkości.
Po lekkim wystudzeniu, pomidorowo-cebulową masę przecieramy przez sito.
Masło roztapiamy w jakimś rondlu, dosypujemy mąkę i robimy jasnobrązową zasmażkę.
Dodajemy przetarte pomidory, a następnie dokładnie mieszamy.

• Jeżeli sos jest za gęsty, rozcieńczamy go bulionem (może być z kostki rosołowej).

Sos przyprawiamy solą i pieprzem. Na samym końcu, mieszamy ze śmietaną do aksamitnej konsystencji.

Podajemy do ⇒mięs i ⇒ryb.

(Czifrai István: Magyar nemzeti szakácskönyv 1840.)

Sos czosnkowy 1  - Fokhagymamártás (HUN)

Czosnek fot. xiaolimin »

4 dag gęsiego smalcu 1 łyżka mąki 5-6 ząbków czosnku sól szklanka śmietany

Przyrządzamy zasmażkę - na smalcu zarumieniamy leciutko mąkę. Dodajemy rozgnieciony czosnek i natychmiast dolewamy szklankę zimnej vody. Solimy i gotujemy dopóki nie zgęstnieje.

Przed podaniem mieszamy ze śmietaną.

Podajemy do: 

»  ryb
»  pieczonych mięs...

Sos czosnkowy do grilla - Fokhagymás mártogatós (HUN)

Czosnek, cebula... fot. prota »

2-3 ząbki czosnku 2 dl śmietany 1 mał, kremowy serek topiony pieprz sól łyżeczka posiekanej zieleniny

Obrany czosnek rozgniatamy, mieszamy ze śmietaną. Dodajemy serek topiony, przyprawiamy pieprzem i solimy, posypujemy zieleniną (pietruszka, bazylia...) i podajemy...

(Na podstawie Bors Gasztromagazin 2012.V.18)

• Podajemy np. do: 
 
• ⇒Grillowanych bakłażanów

Sos barbecue - Barbecue szósz (...)

Gotowy, amerykański sos barbecue fot. Whitebox English Wikipedia »

Składniki do 8 porcji grillowanego mięsa:  1 cebula 3 dymki ze szczypiorem 3 ząbki czosnku 1 dl octu winnego 1 dl wody 1 dl ketchupu 1 dl soku z cytryny 10 dag brązowego cukru

1 dl sosu chili łyżka mielonej gorczycy 2 łyżki sosu Worchester łyżeczka pieprzu cayenne łyżeczka mielonego, czarnego pieprzu łyżeczka byzylii łyżeczka oregano sól

Cebule obieramy i drobno siekamy, czosnek rozgniatamy w prasce lub barduo drobno siekamy. Dodajemy pozostałe przyprawy - suche i płynne.
Dokładnie mieszamy lub miksujemy.

Podajemy ostudzony, do mięs: grillowanych, pieczonych, smażonych...

Smacznego!

Sos czosnkowy, gotowany 2  - Főtt fokhagymamártás (...,HUN)

Czosnek - bulb and cloves of garlic fot. xiaolimin »

2 łyżki oleju lub 5 dag masła 2 łyżki mąki 3-4 ząbków czosnku 1 kostka rosołowa sól szklanka śmietany kilka kropel soku cytrynowego lub octu winnego

Przygotowujemy jasną zasmażkę, dodajemy rozgnieciony czosnek (lub drobno pokrojony) i dolewamy tyle wody, aby otrzymać rzadki sos.

Dodajemy rozkruszoną kostkę rosołową i do tej pory gotujemy, dopóki nie zgęstnieje, a ewentualne kawałeczki czosnku nie zmiękną.

Sos studzimy i dokładnie mieszamy ze śmietaną.

• Jeżeli śmietana jest za mało kwaśna, dodajemy odrobinę soku z cytryny lub winnego octu.

Podajemy do: 

»  ryb
»  pieczonych mięs...

Zalewa octowa z solą i z cukrem  - Ecetes -sós - cukros páclé (HUN)

Ocet węgierski fot. beros.foods »

ocet woda sól cukier-puder

Składniki mieszamy ze sobą. wody dodajemy tyle, aby otrzymać przyjemny, lekko kwaśny smak.

Smak zalewy możemy urozmaicić różnymi, lubianymi przez nas dodatkami (cytryna, pomarańcz, zioła...).

Stosujemy, na przykład do: 

»  Papryki z serem topionym,
»  Koperkowej sałatki z bakłażanów...

Sos andaluzyjski - Andalűz mártás (ESP,HUN)

Najostrzejsza papryka... fot. prota »

2,5 dl majonezu 2 ząbki czosnku 0,5 dl ketchupu (lub przecieru pomidorowego) ocet winny sól pieprz 1 ostra papryka czereśniowa (lub inna, bardzo ostra)

Czosnek obieramy i rozgniatamy.
Umytą paprykę bardzo drobno siekamy.

Wszystkie składniki dokładnie mieszamy (ucieramy). Solimy do smaku.

Ten pikantny sos pasuje dosłownie do „wszystkiego”. Jest doskonały do pieczonych mięs, panierowanego sera, gotowanych jajek, sałatek...

Sos tatarski z tokajem  - Tartármártás tokaji aszúval (HUN)

Sos tatarski i... fot. darren.s.cheng »

porcja majonezu (może być ze sklepu)   1 dl ⇒tokaji aszú   Na majonez: 2 żółtka sól sok z cytryny musztarda 3 dl oleju pieprz

Proponuję zrobić majonez własnoręcznie (niekoniecznie przy pomocy miksera)...
Do pojemnika miksera wkładamy 2 żółtka. Lekko solimy, dodajemy kilka kropel soku cytrynowego, łyżeczkę musztardy i dokładnie mieszamy.

• Razem z Noémi (moją wnuczką) używamy zwykłej, drucianej ⇒mieszałki do sosów, ciast...

Przy powolnym mieszaniu, również powoli, dodajemy ⇒tokaj.
Przyprawiamy do smaku solą, pieprzem, cukrem pudrem.

• Podajemy do: 
• sałatek;
• ryb;
• panierowanych naleśników...

Sos Cumberland - Cumberland-mártás (AUT,GBR)

Bardzo ciekawa jest ⇒historia tego sosu...

Pasztet z zająca z sosem Cumberland fot. pepperann »

1 pomarańcza 1 łyżeczka musztardy 2 łyżeczki galertkowego dżemu z czerwonych porzeczek 2 dl czerwonego, wytrawnego wina sól cukier-puder

Z pomarańczy zdejmujemy pomarańczową skórkę (bez białej warstewki!), drobno siekamy, po czym do miękkości gotujemy w małej ilości wody, a następnie aromatyczną wodę z gotowania mieszamy z musztardą, dżemem, winem, cukrem, sokiem wyciśniętym z pomarańczy i szczyptą soli.
Jeszcze raz zagotowujemy, po czym studzimy.
Do zimnego sosu dodajemy ugotowaną pomarańczową skórkę.

Podajemy przede wszystkim do potraw z zająca lub dzika.

Sos Cumberland 2 - Cumberland-mártás 2 (AUT,GBR)

Bardzo ciekawa jest ⇒historia tego sosu... Poniżej jeszcze jedna wersja sosu Cumberland...

Dojrzała papryka Cayenne fot. Aka | Wikimedia Commons »

łyżka mielonej gorczycy 1 dl ciężkiego, czerwonego, wytrawnego wina 1 dl lekkiego, czerwonego, wytrawnego wina mały kieliszek koniaku

1 pomarańcza 1 cytryny 15 dag dżemu agrestowego sól łyżeczka ⇒pieprzu cayenne

Gorczycę mieszamy z winem oraz z sokiem wyciśniętym z cytryny i pomarańczy. Dodajemy dżem agrestowy, pieprz cayenne i rozgotowaną skórką pomarańczy. Dolewamy koniak.
Wszystko miksujemy blenderem lub przecieramy przez sito - sos powinien być sosowo płynny.

Podajemy przede wszystkim do potraw z zająca lub dzika.

Sos rokfortowy - Rokfortmártás (FRA,...)

Rokpol fot. Daria »

2 dl śmietany 10 dag marmurkowego sera rokfort (w Polsce może być ⇒rokpol) sok z cytryny pieprz sól

Ser trzemy, mieszamy ze śmietaną i przyprawiamy do smaku sokiem cytrynowym, pieprzem i ewentualnie, szczyptą soli.

Przed użyciem, chłodzimy.

Sos beszamelowy - Béchamelmártás (FRA,...)

Naleśniki polane sosem beszamelowym fot. chefcorr »

5 dag masła 10 dag mąki 3,5 dl mleka sól

Na gorące masło dodajemy mąkę i do tej pory mieszamy, podsmażamy dopóki się lekko nie zapieni. Dodajemy szczyptę soli.
Powoli dolewamy , przy ciągłym mieszaniu, mleko. Od czasu do czasu odsuwamy z ognia. Ostatecznie sos powinien mieć konsystencję rzadkiego budyniu i nie przyklejać się do łyżki.

Szczypta gałki muszkatołowej bardzo poprawia smak sosu! Często dadaje się też pieprz lub sok z cytryny.

Aromat grzybowy - Gombaaroma (HUN)

Borowik fot. Józef Gręda »

grzyby sól woda

Tą grzybową przyprawę najlepiej przygotować latem. Tu, na Węgrzech, robi się to zwykle z pieczarek, ale każdy inny, jadalny grzyb jest doskonały do przygotowania grzybowego aromatu.

Oczyszczone rzyby gotujemy do miękkości w 1-1,5 l wody.
Kiedy są miękkie, odcedzamy, ale wywar oczywiście pozostawiamy! Grzyby przecieramy przez sito.

Przetarte grzyby, razem z wywarem, ponownie zagotowujemy. Wywar obficie solimy (na 1 l wywaru dodajemy około 30 dag soli).

Aromat grzybowy przecedzamy, rozlewamy do słoików lub jeszcze lepiej do małych butelek.

Doskonała przyprawa do rosołów i innych dań!

Mużdej - Mujdei (ROM,HUN)

Mużdej - Mujdei fot. Zserghei »

obrany czosnek sól woda olej

Obrany czosnek rozgniatamy w moździerzu (wyciskamy w specjalnej prasce), obficie solimy, a następnie zalewamy zimną lub ciepłą wodą. Odstawiamy na kilka godzin w chłodne miejsce.

Do chudych mięs do mużdej dodaje się także olej. ⇒Zobacz tu...

• Mużdej, to klasyczna przyprawa do mięs na terenach Rumunii, a przede wszystkim - w Siedmiogrodzie.

Sos szynkowo-serowy - Sonkás-sajtos mártás

Makaron z sosem szynkowo-serowym (fot. RitaE | Pixabay) fot. RitaE | Pixabay »

5 dag masła 2 łyżki mąki 4 dl mleka 2 żółtka 1 dl śmietanki

5 dag tartego parmezanu 20 dag szynki pieprz gałka muszkatołowa sól

Masło topimy w rondlu i przy ciągłym mieszaniu dodajemy mąkę, ale nie zarumieniamy jej.
Powoli, przy ciągłym mieszaniu dodajemy mleko i gotujemy dopóki nie zgęstnieje. Wzbogacamy śmietanką rozmieszaną z żółtkami.

Odsuwamy z ognia i dodajemy - najpierw tarty ser, a potem pokrojoną w paseczki szynkę.
Solimy, przyprawiamy pieprzem i tartą gałką muszkatołową.

• Jest to doskonały sos do pieczonych i gotowanych mięs á la ambasador (po ambasadorsku).

Sos holenderski - Hollandi mártás

2 żółtka 2 dl dobrego białego wina sól pieprz sok z połowy cytryny 15 dag masła natka pietruszki, lub (i) ⇒trybula

Żółtka ubijamy z winem (można trzepaczką, można mikserem). Dodajemy sól, pieprz, sok z cytryny.

Dodajemy roztopione masło, śmietanę i nad niewielkim ogniem, mieszamy dopóki sos nie będzie miał struktury gęstego majonezu.

Przyprawiamy bardzo drobno posiekaną pietruszką lub trybulą (jest w Polsce mało popularna, ale warto spróbować!).

Sos jest doskonały do wszelkich ⇒dań rybnych, pieczonych raków, ale nie tylko...

• Zobacz...  
• Cielęcina á la Dubarry
• Inny sos holenderski

Sos pieczarkowy z winem - Csiperke mártás borral

Grilowane ananasy z sosem pieczarkowym fot. Seth Russell »

30 dkg pieczarek średniej wielkości cebula 8 dkg masła ½ l rosołu 4 żółtka ¼ l śmietanki 2 kieliszki białego wytrawnego wina sól pieprz ocet łyżka mąki

Pieczarki czyścimy (nigdy nie obieram!), płuczemy pod strumieniem bieżącej wody, kroimy w niezbyt cienkie paseczki.
Cebulę obieramy, kroimy w drobne kostki.

Pieczarki, cebulę i masło wkładamy do rondla i razem dusimy około 25 minut.

Przygotowujemy z mąki białą zasmażkę i dodajemy do pieczarek.
Wlewamy rosół, przyprawiamy solą, octem i pieprzem. Zagotowujemy.
Na końcu dodajemy wino oraz śmietankę połączoną z żółtkami.

• Ten sos jest doskonały do wszelkich dań mięsnych, ryb, krokietów, pasztecików, potraw z grilla...

Sos pieczarkowy 1 - Csiperke mártás 1

Pieczarki fot. prota »

3 dag masła lub margaryny 3 dag mąki 6-8 pieczarek 1 cebula 1 kieliszek wytrawnego wina sok z polowy cytryny 1 szklanka wywaru mięsnego lub rozpuszczona w szklance wrzącej wody, 1 kostka przyprawy do zup 2,5 dl śmietany 1 żółtko sól biały pieprz

Pieczarki czyścimy, myjemy, osączamy, siekamy (lub trzemy na grubej tarce) i zarumieniamy na maśle, razem z drobno posiekaną cebulą. Przyprawiamy solą i białym pieprzem. Zmniejszamy ogień i dusimy jeszcze kilka minut.

Gdy pieczarki są miękkie, oprószamy je mąką. Dodajemy zimny wywar z mięsa lub z kostki bulionowej. Zagotowujemy, po czym odstawiamy z ognia i zaciągamy żółtkiem.

Smacznego!

Sos grzybowy, prosty - Egszerü gomba mártás (...)

Mielone ze szpinakiem, ryż i sos grzybowy fot. prota »

6-7 suszonych grzybów ½ szklanki śmietany sól pieprz   Na zasmażkę:  2 łyżki masła roślinnego 2 łyżki mąki

Grzyby starannie myjemy i moczymy, na dzień przed przyrządzeniem sosu, w dwu szklankach przegotowanej, letniej wody.

Nazajutrz gotujemy w tej samej wodzie do miękkości (ok. 30 minut). Wyjmujemy z wywaru i siekamy.

Z masła i mąki przygotowujemy rumianą zasmażkę.
Rozprowadzamy ją zimnym wywarem z grzybów, doprawiamy do smaku solą i pieprzem. Dodajemy posiekane grzyby i śmietanę. Mieszając, doprowadzamy do wrzenia i dalej gotujemy dopóki lekko nie zgęstnieje.

• Sos możemy przygotować ze świeżych grzybów. Nie trzeba oczywiście ich moczyć przez całą noc!

• Zobacz (w menu z lewej strony ekranu)...  
• ... inne sosy grzybowe...

(Ze zbiorów ProtaSoft 000012-PL, Bellon S.A. 10.02.2012)

Sos grzybowy zabytkowy - Gomba mártás (...)

Grzybów było... fot. ktoś z internautów »

20-25 dag grzybów 2 łyżki masła 1-2 łyżki mąki kieliszek wina szklanka bulionu sól pieprz 2-3 łyżki śmietany

Grzyby czyścimy i kroimy w drone kostki, po czym dusimy do miękkości. Posypujemy mąką, mieszamy, dolewamy kieliszek białego wina i szklankę bulionu. Solimy i pieprzymy. Po kilku minutach dodajemy śmietanę - mieszamy i zagotowujemy.

• Sos doskonały do wszystkich konkretnych dań - do placków ziemniaczanych też!

Smacznego!

Sos grzybowy po bakońsku - Bakonyi gombamártás (HUN)

Bakony zwane jest po polsku ⇒lasem bakońskim pasmo górskie na północ od Balatonu. Przepiękne tereny do wycieczek pieszych, pełne zabytków, ruin zamków...

Gdzieś w Bakony... fot. prota »

30 dag grzybów (zbieranych w Bakony???) 1 cebula (ok. 5 dag) 5 dag tłustego, wędzonego boczku sól łyżka mąki 1 świeża papryka 1 pomidor 3 dl śmietany pieprz łyżeczka słodkiej, czerwonej papryki kilka łyżek bulionu lub białego wina

To też Bakony Bakony (w okolicach Bodajk)...

fot. prota »

• Ten sos jest doskonały do wszelkich mięs w przeróżnych postaciach, makaronu, pierogów, kopytek...

Smacznego!

Sos chiński 1 - Kínai mártás 1 (CHN)

Peking. A Tiltott Város. Császári palota fot. Arch. »

1 szklanka rosołu lub wody 1 łyżka mąki ziemniaczanej 2 łyżeczki sosu sojowego lub 1/2 łyżeczki przyprawy maggi 1/2 łyżeczki cukru pieprz do smaku sól do smaku

1. Mąkę mieszamy z ¼ szklanki zimnego rosołu lub wody.
2. Wlewamy do pozostałego rosołu lub wody, dodajemy sos sojowy lub maggi, cukier i pieprz.
3. Gotujemy, mieszając, dopóki sos nie zgęstnieje.

Możemy podać do: 

»  papryki faszerowanej tofu...

(Na podstawie: Kontynenty, „Gospoda pod gorącym słońcem”)

Sos chiński 2 - Kínai mártás 2

Na prowincji, we wsi Yangdy. Okolice Guilin. Na bazarze. fot. Arch. »

1 szklanka rosołu lub wody 2 płaskie łyżki cukru-pudru sól do smaku mielony lub świeży imbir sok z dwóch cytryn Wszystkie składniki dokładnie mieszamy ze sobą i mocno chłodzimy. Możemy podać do:  »  sałatek ogórkowych »  sałatek pomidorowych...

Kremowy sos chrzanowy  - Krémes tormamártás (HUN,POL)

Chrzan fot. „Vidék íze”, 2011/4 »

spory korzonek chrzanu (ok. 30 dkg) sok z cytryny łyżka mąki pełna łyżka masła 3/4 szklanki mleka 3/4 szklanki śmietany 2 surowe żółtka sól cukier do smaku

Utarty, skropiony sokiem z cytryny chrzan podlać niewielką ilością wrzątku i gotować w otwartym naczyniu 10 min.

W tym czasie przyrządzić gęsty beszamel:
białą zasmażkę z masła i mąki rozprowadzić zimnym mlekiem, mieszając - zagotować, dodać chrzan, sól, cukier, sok z cytryny i śmietanę, chwilę gotować.
Pod koniec dodać żółtka, wymieszać i przez chwilę mieszać na słabym ogniu, nie dopuszczając do wrzenia.

Gęsty, gładki sos-krem odstawić z ognia, przełożyć do sosjerki.
Podawać do mięs, ale próbowałem z grzybami również - pierwsza klasa!

• Zobacz...  
• Samosa z ziemniakami
• Inne sosy chrzanowe (w małym menu z lewej strony ekranu)

(Kalendarz ścienny - 16.XII.2002)

Sos chrzanowo-jabłkowy - Tormás-, almás mártás (POL)

Chrzan (fot. „Vidék íze”, 2011/4) fot. „Vidék íze”, 2011/4 »

10 dag korzenia chrzanu łyżka sosu sojowego ⅓ szklanki śmietany 2 żółtka ugotowane na twardo 2 kwaśne jabłka sól cukier sok z cytryny mała szczypta mielonego kminku

Chrzan trzemy na drobnej tarce, dolewamy 3 łyżki wrzątku z sosem sojowym i mieszamy ze śmietaną.
Dodajemy żółtka przetarte przez sito.
Jabłka obieramy i również trzemy na drobnej tarce.
Wszystko mieszamy, przyprawiamy solą, cukrem, kminkiem i sokiem z cytryny.

Podajemy do - ryb na ciepło i na zimno, do mięs - na zimno i na ciepło pod każdą postacią, a także do pieczonych, duszonych, gotowanych, wędlin, pasztetów itd...

• W dawnej kuchni polskiej sos towarzyszył przede wszystkim nóżkom w galarecie, które kiedyś musiały się pojawiać przy śniadaniu w ⇒Wielką Niedzielę, a dziś już dość rzadko goszczą na naszych stołach.

Smacznego!

(Na podstawie zdzieraka, 25.03.2016.)

• Zobacz...  
• ... inne sosy chrzanowe (w małym menu z lewej strony ekranu)

Sos paprykowy  - Paprikamártás (HUN,POL)

Papryka z Syrii fot. prota »

0,5 dl oliwy sól 3 dag słodkiej, czerwonej papryki pieprz cayenne 10 dag przecieru pomidorowego 40 dag bordowej papryki pomidorowej (lub innej, o grubych ściankach)

Paprykę myjemy, usuwamy nasiona, po czym pieczemy nad żarem (lub w domu nad gazem na ciemny kolor). Obieramy ze skórki i miksujemy (lub przecieramy przez sito).

Paprykę mieszamy z pozostałymi składnikami. Przyprawiamy do smaku - sos powinien być ostry!

Podawać możemy jako oddzieną przyprawę do mięs, wędlin, warzyw. Przed podaniem możemy wymieszać z kefirem, jogurtem...

• Zobacz...  
• Samosa z ziemniakami

Sos ravigote - Ravigote-mártás (...)

Karp w galarecie fot. prota »

2 łyżki octu 6% 6 łyżek oliwy lub oleju 1 cebula 1 niepełna łyżka kaparów 1 niepełna łyżka drobno posiekanych ziół (trybuli, estragonu) szczypiorek sól pieprz

Przygotowujemy ⇒sos vinaigrette z octu, oliwy i przypraw. Dodajemy drobno posiekaną cebulę, kapary i zioła przyprawowe, po czym wszystko mieszamy.

Sos nadaje się do nóżek w galarecie i zimnych ryb.

• Zobacz...  
• Czeczuga (ryba) w galarecie
• Galareta z wieprzowiny
• Wątróbka gęsia w galarecie

Sos z jaj ugotowanych na twardo - Keménytojás-mártás (...)

Jajka... fot. Geoffrey Whitchurch »

2 jaja ugotowane na twardo sok z 1 cytryny 1 łyżka oleju 2-3 łyżki zimnego odtłuszczonego rosołu mięsnego pół pęczka szczypiorku 1 łyżka tartego chrzanu lub 1 łyżka musztardy sól cukier pieprz

Jaja obieramy, przekajamy na połówki, wyjmujemy żółtka i ucieramy je z oliwą na gładką masę, dodając sok z cytryny.
Rozprowadzamy zimnym odtłuszczonym rosołem, dodajemy drobno posiekane białka, szczypiorek i tarty chrzan lub musztardę. Przyprawiamy do smaku solą, pieprzem i cukrem.

Ten sos jedoskonały do mięs na zimno, zwłaszcza wołowiny i wędlin.

• Zobacz...  
• Zakąski, przystawki...

Sos muślinowy - Muszlinmártás (...,FRA)

Chyba tylko Panie pamiętają , co to jest ⇒muślin... Sos powinien być tak delikatny, jak ta tkanina... Sos podobno wymyślili Francuzi.

Kobieta w muślinowej sukni - Woman's muslin dress c. 1855 Los Angeles County Museum of Art

2 żółtka 5 dag masła 2 dl śmietanki sól pieprz mielony sok z cytryny 2 łyżki wody

Godło Francji

Żółtka ucieramy z wodą. Naczynie wkładamy do garnka z gorącą wodą i przy ciągłym mieszaniu, gotujemy dopóki sos lekko nie zgęstnieje.
Zdejmujemy z tej kąpieli wodno-parowej. Dodajemy roztopione masło (ale nie gorące) i przypra­wiamy solą, pieprzem oraz sokiem cytrynowym.

Kiedy sos wystygnie, miksujemy ze słodką śmietanką (może być bita).

Sos mocno schładzamy i podajemy z różnymi ⇒sałatkami warzywnymi.

• Zobacz...  
• Kalafior w sosie muślinowym

Sos biały - Fehérmártás (ISR)

Klasyczny sos i do mięs, i do ryb, i do warzyw... Można go modyfikować i przyprawiać na 157 sposobów lub jeszcze inaczej!

Liście laurowe... fot. Pacifico Darmanin »

1,5 łyżki masła ½ małej, drobno posiekanej cebuli 1 łyżka mąki 1,5 szklanki mleka 3 ziarenka czarnego pieprzu szczypta tymianku kawałek listka laurowego sól do smaku

Godło Izraela

1. Cebulę smażymy na maśle, na małym ogniu, aż będzie przezroczysta.
    
2. Dodajemy mąkę, stale mieszając, smażymy na małym ogniu przez 3 minuty.
    
3. Zdejmujemy z ognia, rozcieńczamy zimnym mlekiem, dodajemy pieprz, tymianek, listek laurowy i sól - mieszamy.
    
4. Gotujemy na bardzo małym ogniu przez 15-20 min., często mieszając.
    
5. Przyprawiamy do smaku, po czym przecedzamy.

(Na podstawie: Kontynenty-Gospoda pod Gorącym Słońcem)

Sos prowansalski - Provanszi mártás (FRA)

Zobaczmy, gdzie jest ⇒Prowansja...

Cannes, France --- Vieux Port and old quarter of Le Suquet, Cannes --- Image by Michele Falzone/JAI/Corbis fot. Michele Falzone/JAI/Corbis »

1 łyżeczka octu 5 łyżeczek oleju 1 łyżeczka musztardy sól do smaku 1 łyżeczka cukru-pudru pęczek posiekanego szczypiorku lub 1 łyżeczka drobno posiekanej (lub tartej) cebuli 1 ząbek czosnku

Herb przypisywany szlachcie Anjou i Prowansji

Ocet mieszamy ze wszystkimi pozostałymi składnikami, oprócz oleju, po czym powoli dodajemy olej, przy ciągłym mieszaniu tak, aby otrzymać lekko galaretowaty sos.

Sos jest doskonały do sałatek ze świeżych, młodych warzyw.

Smacznego!

Sos jabłkowy - Alma mártás (HUN,...)

jabłka fot. prota »

2-3 kawaśne jabłka 2 szklanki bulionu czubata łyżka mąki cukier pół cytryny 2 łyżki śmietany

Jabłka myjemy, obieramy, usuwamy nasiona i kroimy w cienkie plasterki. Wkładamy do rondla, zalewamy szklanką bulionu i dusimy do miękkości.
Dosypujemy czubatą łyżkę mąki, mieszamy i lekko zarumieniamy. Dolewamy jeszcze jedną szklankę bulionu, dodajemy pokrojoną w paseczki skórkę i sok z połowy cytryny. Dosypujemy tyle cukru, aby uzyskać przyjemny, słodkowaty smak.
Mieszamy, dodajemy 2 łyżki śmietany - ponownie mieszamy, zagotowujemy i... możemy podawać!

Sos jest doskonały do wołowiny, drobiu, ryb...

(Na podstawie: Czifrai István, „Magyar nemzeti szakácskönyv”, Pest 1840.)

Sos gruszkowy z sokiem cytrynowym - Citromos körtemártás (HUN,...)

Zrobiłem taki sos do gęsi na dzień św. Marcina, kiedy to, jeżeli nie zje się kawałka gęsi, to cały następny rok będzie nieudany. Do dosu użyłem własnego, gruszkowego dżemu.

Gęsia pierś z sosem gruszkowym fot. prota »

4 gruszki skórka starta z 1 cytryny sok z 1 cytryny 2 goździki szczypta cynamonu 2 dl wytrawnego, białego wina 2 żółtka 1,5 dl śmietanki

2 łyżki cukru łyżka mąki sól biały pieprz

Gruszki obieramy i kroimy w małe kostki. Zalewamy winem i taką ilością wody, aby płyn przykrył skaładniki. Słodzimy, dodajemy tartą, cytrynową skórkę oraz sok z cytryny. Przyprawiamy goździkami, cynamonem, białym pieprzem i solą. Zagotowujemy, ale gruszek całkowicie nie tozgotowujemy.

Sos zagęszczamy śmietanką wymieszaną z żółtkami i mąką, a następnie, zabielamy sos, który powinien być i słodki, i lekko kwaśny, i przepojony aromatem gruszek oraz posiadać leciutki smak cytryny.

Smacznego!

(Na podstawie: „Gasztrokalauz Herr Ludwig”.)

Sos agrestowy - Egres mártás (HUN,...)

Podmoskiewski agrest fot. Pavel Leman »

25 dag agrestu 1-2 łyżki cukru łyżka mąki łyżka masła ½ szklanki bulionu sól 2 łyżki śmietany

Na sos najlepszy jest świeżo zebrany, twardy agrest. Po usunięciu szypułek i ogonów, dwukrotnie zagotowujemy w wodzie z dodatkiem kilku kostek cukru.

• Wody powinno być talko tyle, aby przykryła agrest.

• Gotowy sos możemy zmiksować blenderem lub przetrzeć przez sito. Jest doskonały z posiekanym szczypiorkiem, natką pietruszki lub kilkoma kuleczkami czerwonych porzeczek.

Sos pomarańczowy (do kaczki) - Narancsmártás kacsahoz (HUN,...)

Pomarańcze... fot. prota »

10 dag margaryny 2 łyżki mąki cukier pół cytryny sok pomarańczowy sól

Z margaryny i mąki robimy jasnobrązową zasmażkę.
Rozcieńczamy sokiem pomarańczowym. Lekko słodzimy, zakwaszamy sokiem z cytryny i przyprawiamy szczyptą soli.

Podajemy do pieczonego drobiu i ryb.

• Zobacz...  
• Kaczka dla Adama i Ewy
• Inne sosy pomarańczowe...

Sos truskawkowy - Eperöntet (HUN,...)

Truskawki i jagody... fot. prota »

1 kg truskawek 2 dl świeżo wyciśniętego soku pomarańczowego 3-4 łyżki cukru

80 dag truskawek umieszczamy w rondlu, zalewamy sokiem pomarańczowym i posypujemy cukrem.
Powoli dusimy na małym ogniu.
Kiedy cukier roztopi się, truskawki też powinne puścić sok. Wtedy rondel zdejmujemy z ognia i wszystko miksujemy na jednolity sos.

Pozostałe truskawki (20 dag) kroimy w kostki i dodajemy do sosu.

• Sos jest doskonały i na zimno, i na gorąco.
  Smak polewy truskawkowej może urozmaicić dodanie garści czarnych jagód.

Smacznego!

• Zobacz...  
• Gałki z twarogu 1
• Gałki z twarogu 2

Sos madera - Madeira mártás (ESP)

Nazwa sosu pochodzi od ⇒Wysp Madera...
Szperając w swych zbiorach znalazłem przynajmniej kilkanaście receptur na oryginalny sos madera. Ten, który zamieszczam, spodobał mi się najbardziej, ponieważ daje swobodę pichcenia i można go leciutko zmieniać na sto sposobów.

Madera - Półwysep Świętego Wawrzyńca, widok od strony wschodniej fot. ZIGI2014 Wikimedia Commons »

masło inny tłuszcz pieczone lub gotowane mięso warzywa (surowe lub gotowane) pieprz ziarnisty świeży imbir bulion

mąka sok pomidorowy białe, wytrawne wino czerwone, wytrawne wino koniak ⇒wino madera

Masło rozgrzewamy razem z tłuszczem. Dodajemy bardzo drobno pokrojone gotowane lub pieczone mięso i warzywa.
Przyprawiamy ziarnistym pieprzem, świeżym imbirem i rozcieńczamy esencjonalnym bulionem.
Mieszamy i gotujemy (pod przykryciem, ale często mieszając), dopóki wszystkie składniki nie połączą się - powinny rozgotować się.

Do sosu dodajemy mąkę, gotujemy kilka minut, przy ciągłym mieszaniu, po czym ponownie rozcieńczamy bulionem.
Dodajemy sok pomidorowy, tyle samo białego, co czerwonego wina, mieszamy i ponownie zagotowujemy.

Sos przecieramy przez sito, dolewamy szklaneczkę ⇒wina madera i szklaneczkę koniaku.

Sos, przy podawaniu, powinien być ciepły.

• Sos jest doskonały do przeróżnych dań - mięs, warzyw, ryb...

(Ze zbiorów ProtaSoft 003153-HU)

Sos sardelowy - Szardella mártás

Nah Trang - Ile de Hon T?m : sechage des anchois - suszenie sardeli (na bazarze w Wietnamie).

fot. Olivier MOUROT »

2 łyżki masła roztapiamy w rondelku. Stale mieszając dodajemy 1 szklankę mleka (śmietanki), a następnie czubatą łyżkę mąki.
Zagęszczamy (stale mieszając) i przyprawiamy łyżeczką pasty sardelowej, sokiem z cytryny, tartą skórką z cytryny, pieprzem oraz rozgniecionym czosnkiem.
Możemy również dodać siekaną natkę pietruszki.

Sos bearneński - Béarni mártás (sauce béarnaise) (FRA)

Sos przygotowujemy tak, jak ⇒sos holenderski, dodając (od razu, na początku) „znaczną” ilość estragonu (najlepiej z własnego ogródka!) i sok z cytryny.

Jest doskonały do wszelkich mięs. Niektórzy smakosze twierdzą, że i do ryb również!

...two steak medallions with eggs and bearnaise sauce - dwa steki i medaliony z jaj z sosem bearnaise fot. Bhuvana Kulkarni Husain »

6 żółtek 2,5 dag cebuli 1,5 dag liści estragonu 1 listek laurowy łyżeczka pokruszonego pieprzu 0,5 dl białego wina 25 dag masła 1 dag soli 2 łyżeczki pieprzu Cayenne ½ cytryny 0,25 dl octu estragonowego 0,5 dl śmietanki

Drobno pokrojoną cebulę, listek laurowy, ⅓ posiekanego estragonu, pokruszony pieprz, kawałeczek cytrynowej skórki zagotowujemy w estragonowym occie i białym winie. Powoli, pod przykryciem, wygotowujemy prawie cały płyn i przecedzamy do naczynia, które możemy zastosować do ⇒kąpieli wodnej.

Do ostudzonego wywaru dodajemy żółtka i śmietankę. Ubijamy w kąpieli wodnej do konsystencji lekko pienistego sosu.
Do lewamy roztopione masło i dalej ubijamy. Przyprawiamy solą, sokiem z cytryny, pieprzem Cyenne i posiekanym estragonem.

Smacznego!

(W zbiorach ProtaSoft 003311-HU)

Musztardowa „maczanka” do potraw z grilla - Mustáros mártogatós (HUN)

Nazwa tego sosu, to mój, prawie własny, neologizm. W kuchni białoruskiej jest takie danie: „maczanka z blinami” - wspaniałe bliny, które spożywa się, złożone albo zwinięte, maczając w fantastycznym sosie (bardziej lub mniej grzybowym).
Ta maczanka jest idealna do mięs, ryb i warzyw z grilla.

Mielone na patyczkach przygotowane do grillowania fot. prota »

Składniki na 2-3 porcje:  2 łyżki oliwy 1 łyżka musztardy pół łyżeczki soli pół łyżeczki białego pieprzu 2 ząbki czosnku 4 dojrzałe pomidory

Pomidory zanurzamy na 20 sekund we wrzątku, po czym zdejmujemy z nich skórkę i miksujemy blenderem (lub przecieramy przez rzadkie sito).
Dodajemy oliwę, musztardę, sól, pieprz, rozgnieciony czosnek i dokłädnie mieszamy.

Podajemy w sosjerkach lub małych miseczkach.
Przeróżne grillowane historie spożywamy, maczając w tym sosie.

Smacznego!

(Na podstawie BORS 2012.05.18)

Sos koperkowy 5 - Kapormártás (HUN)

Przepis z książki kucharskiej wydanej w 1935 roku przez dziennik Pesti Hirlap.

Mártás-csésze az ebédlőasztalon. - Sosjerka na stole fot. Pesti Hirlap 1935 »

2 łyżki drobno posiekanego koperku 3 dag masła 3 dag mąki sól 3 dag cukru ocet lub sok cytrynowy 1 dl śmietany

Koperek gotujemy w małej ilości wody, odcedzamy i mieszamy z jasną zasmażką przygotowaną z mąki i masła. Rozcieńczamy wodą, a jeszcze lepiej - bulionem.
Przyprawiamy solą, cukrem, sokiem z cytryny lub octem i na samym końcu mieszamy ze śmietaną. Doprowadzamy do wrzenia i... gotowe.

Smacznego!

(Na podstawie Książki Kucharskiej Pesti Hirlap z 1935 roku.)

Sos kaparowy - Kaprimártás (HUN)

Przepis z książki kucharskiej wydanej w 1935 roku przez dziennik Pesti Hirlap.

Kapary cierniste

fot. Wkimedia Commons »

 
 
Sos tak samo przygotowujemy jak ⇒sos koperkowy (po kliknięciu na link, szukaj w menu po lewej stronie ekranu), z tą różnicą, że zamiast koperku dodajemy 6 dag posiekanych ⇒kaparów...

Smacznego!

(Na podstawie Książki Kucharskiej Pesti Hirlap z 1935 roku.)

Sos pieprzowy - Borsmártás (...)

Węgierski pieprz (w torebce), pieprz ziołowy, olej fot. prota »

2 łyżki różowego pieprzu 2 łyżki czarnego pieprzu 2 kromki chleba 2/3 dl jabłkowego, octu winnego 1,75 dl oliwy

Oba rodzaje pieprzu mielemy (rozbijamy w moździerzu).
Drobno pokruszony chleb zalewamy octem. Dodajemy pokruszony pieprz i olej.
Sos dokładnie miksujemy, dopóki nie otrzmamy jednolitego sosu.

Smacznego!

• Zobacz...  
• Sałatka Cezar 2

(Na podstawie przepisu na stronie ⇒gasztro abc.)

Ostry sos do zimnych mięs - Csipős mártás hideg húsokhoz (...)

Chrzan fot. Vidék ize, 2011/3 »

1 żółtko 1 łyżka oliwy 3 łyżki chrzanu tartego 2 łyżki śmietany sok z 1 dużej marchwi 1 łyżeczka octu estragonowego sól pieprz biały ¼ szklanki bulionu mięsnego cukier puder

1. Surowe żółtko rozcieramy z oliwą i tartym chrzanem, następnie rozprowadzamy 2 łyżkami kwaśnej śmietany i dodajemy sok z marchwi.
    
2. Przyprawiamy łyżeczką octu estragonowego, solą, pieprzem białym i mieszamy (miksujemy blenderem) do konsystencji kremu.
    
3. Rozcieńczamy zimnym, mocnym bulionem mięsnym, przecieramy (jeżeli nie było miksowania) przez rzadkie sito i dodajemy cukier puder do smaku.

Smacznego!

Ostry sos do zimnych mięs 2 - Csipős mártás hideg húsokhoz 2 (...)

Sos jak węgierski, a znalazłem go w polskim, niezastąpionym zdzieraku wydawnictwa O-Press sp. z o.o. na kartce z dnia 16.VIII.2011.

Bardzo ostra papryka fot. prota »

2 pomidory 1 cebula 1 czerwona papryka ostra papryczka (może być suszona) ½ szklanki oliwy sok z cytryny 2 ząbki czosnku 1 garść bazylii 1 garść pietruszki 1 garść kolendry sól pieprz

Pomidory obieramy, usuwamy pestki i rzadki sok. Kroimy w dowolnej wielkości kostki.
Cebulę i czosnek obieramy, po czym wszystko kroimy na mniejsze kawałki.

Wszystkie składniki wrzucamy do malaksera. Wlewamy oliwę i sok z cytryny. Przez chwilę miksujemy tak, żeby warzywa były rozdrobnione, ale nie tworzyły jednolitej masy.
Przyprawiamy do smaku solą, ostrą papryką i pieprzem.

Podajemy do dowolnych dań, ale przede wszystkim do zimnych mięs.

Smacznego!

(Na podstawie przepisu w zdzieraku wydawnictwa O-Press sp. z o.o., 16.VIII.2011.)

Sos hiszpański do omletów - Spanyolmártás omletthoz (...,ESP)

Myślę, że nazwa tego sosu jest całkowicie fantazyjna (tym nie mniej, sugeruję jego hiszpańskie pochodzenie). Sos jest ciekawy i smaczny. Przepis znalazłem w polskim kalendarzu. Doskonale pasuje do węgierskich ⇒omletów, polskich (niesłodkich) ⇒naleśników, hiszpańskich tortilli i także do ⇒langoszy, pierogów...
Spróbujmy!

Hiszpańska tortilla (jeszcze bez sosu) fot. Tamorlan Wikimedia Commons »

2 łyżki pieprzu 1 papryka (może być lekko ostra) 1 cebula 2-3 roztarte ząbki czosnku 3-4 łyżki oliwy lub oleju ½ kg pomidorów 1 ogórek konserwowy (lub korniszon) 1 liść laurowy sól

Godło Królestwa Hiszpanii

Pomidory zanurzamy na 30 sekund we wrzątku, obieramy i kroimy w małe kostki.
Z papryki usuwamy pestki i również kroimy w małe kwadraciki.
Podobie siekamy obraną i umytą cebulę.

Cebulę i paprykę smażymy z dodatkiem rozgniecionego czosnku oraz pieprzu na rozgrzanym oleju do momentu, aż cebula zrobi się szklista.
Dodajemy pomidory oraz posiekany ogórek. Przyprawiamy solą i liściem laurowym.
Dusimy do czasu, aż wszystkie składniki się rozgotują (około 30-45 minut).

• Sos możemy zmiksować blenderem lub przetrzeć przez sito.

Gotowy sos podajemy do omletów, naleśników, blinów, pierogów...

Smacznego!

(Na podstawie zdzieraka wydawnictwa O-Press 10.II.2011.)

Sos staropolski - Ólengyelmártás (POL)

Kurczak faszerowany - po upieczeniu podany będzie z sosem staropolskim fot. prota »

350 ml wywaru z drobiu 50 ml śmietany 10 dag pomidorów 5 dag tartego chrzanu 3 dag tłuszczu 3 dag mąki natka pietruszki sól pieprz sok z cytryny

Pomidory myjemy, zanurzamy na pół minuty we wrzątku, obieramy ze skórki i kroimy w kostki.
Tłuszcz rozgrzewamy, dodajemy mąkę i zasmażamy - nie rumieniąc. Następnie rozprowadzamy zimnym bulionem dokładnie mieszając trzepaczką. Zagotowujemy i gotujemy około 10 min na małym ogniu, często mieszając.

Pod koniec gotowania dodajemy przygotowane pomidory, chrzan, śmietanę i posiekaną natkę pietruszki. Przprawiamy do smaku sokiem z cytryny, solą i pieprzem.

Sos podajemy do drobiu.

Smacznego!

(Na podstawie zdzieraka wydawnictwa O-Press sp. z o.o. 17.XII.2011.)

Marynata warzywna - Zöldséges pác (HUN)

Ta marynata nadaje się do wszelkiego rodzaju mięs, ale szczególnie do dziczyzny.

Dzik fot. Sipa/Flickr »

3 dl czerwonego, wytrawnego wina 20 dag cebuli sól pieprz mielony goździki liść laurowy łyżeczka musztardy łyżeczka kolendry tymianek

Warzywa kroimy w drobne kostki. Zagotowujemy w 7 dl wody. Dolewamy czerwone wino i dodajemy pozostałe składniki oraz przyprawy.

Pod przykryciem zagotowujemy i po około 30 minutach odsuwamy z ognia i studzimy - mięso wkałdamy do chłodnej marynaty.

Smacznego!

(Na podstawie A Pesti Hírlap Új Szakácskönyve 1935.)

Sos zielony 1 - Zöld mártás 1 (...)

Wspaniały sos do wszelkich sałatek. Ma chyba trochę wschodni życiorys.

Włoski sos zielony, trochę ciemny :) fot. TheDeliciousLife | Flickr »

1 dl majonezu 1 dl jogurtu 2 łyżki posiekanego koperku 2 łyżki posiekanego szczypioru 2 łyżki posiekanej natki pietruszki 2 łyżeczkiki posiekanego estragonu 2 łyżki czerwonego octu winnego sól pieprz mielony

Wszystkie składniki dokładnie miksujemy blenderem.
Od czasu do czasu można przerwać miksowanie, aby ze ścianek naczynia zeskrobać osiadłe tam składniki dressingu.

Smacznego!

Sos berbere - Berberé-mártás (ETH)

Wspaniały, ognisty, etiopski sos do różnych dań.

Przyprawa berbere fot. Badagnani »

2 łyżki ⇒przyprawy berbere lub ostrej papryki 2 łyżki przecieru pomidorowego szczypta cukru sól 0,5 dl wody sok z jednej cytryny 1 łyżka oliwy łyżeczka czerwonego octu winnego

Wszystkie składniki mieszamy i na małym ogniu gotujemy przez najwyżej 10 minut. Sos powinien być dość gęsty.
Chłodzimy.

Smacznego!

Sos szczawiowy - Sóska mártás (...,HUN)

Szczaw zwyczajny fot. Christian Hummert Wikimedia Commons »

2-3 duże garście szczawiu lub szczaw mrożony 5 dag masła 2 łyżki mąki szklanka bulionu szczypta cukru sól 2 łyżki śmietanki 2-3 ząbki czosnku pieprz mielony

Szczaw myjemy, usuwamy ogonki i siekamy.
Z mąki i masła robimy ⇒jasną zasmażkę. Rozcieńczamy bulionem i dodajemy pokrojony szczaw.

Kiedy szczaw rozgotuje się, przyprawiamy rozgniecionym czosnkiem, pieprzem, szczyptą cukru i solą. Dodajemy śmietankę, zagotowujemy, po czym miksujemy blenderem lub przecieramy przez sito.

• Sos powinien być gęsty jak majonez.

Podajemy gorący do wszelkich dań - doskonały do grillowanych mięs i nawet do parówek.

Smacznego!

Sos cebulowy 2 - Hagyma mártás 2 (...,HUN)

Podsmażanie cebuli fot. prota »

1 duża cebula łyżka smalcu łyżka cukru łyżka mąki szklanka bulionu sól łyżka octu winnego 2 łyżki wina (opcjonalnie)

Cebulę bardzo drobno kroimy (lub trzemy na tarce).
W rondelku roztapiamy łyżkę smalcu. Dodajemy łyżkę cukru. Smażym dopóki sos nie zbrązowieje, ale cukier nie może się przypalić.
Dorzucamy posiekaną cebulę, którą też smażymy w cukrze do zarumienienia się (raczej, dopóki nie uzyska ciemno­żółtego koloru). Dodajemy łyżkę mąki i znów zarumieniamy.

Kiedy wszystko ma już ładny, złoty kolor, dolewamy ½ szklanki bulionu, ewentualnie wymieszanego z winem.

• Bulionu (wymieszanego z białym winem) może być więcej, ale sos nie powinien być za rzadki!

Sos solimy i jeżeli stwierdzimy, że powinien być słodszy - docukrzamy. Dodajemy też łyżkę octu winnego.

Gotujemy jeszcze przez kilka minut, po czym przecieramy przez sito lub blendujemy.

Sos cebulowy znakomicie pasuje do mielonego mięsa (smażonego lub pieczonego), kopytek i kaszy gryczanej.

Smacznego!

Pesto z bazylii - Bazsalikomos pesztó (...)

Pesto z bazylii fot. M »

pęczek bazylii 1-2 ząbki czosnku 4 dag orzechów (najlepiej piniowych) 50 ml oleju łyżeczka parmezanu sól pieprz

Wszystkie składniki miksujemy blenderem w naczyniu z wysokimi ściankami.
Wskazane jest powolne dodawanie oleju

Smacznego!

(Na podstawie Erdélyi Konyha 2012/9.)

Sos bazyliowy 2 - Bazsalikom mártás 2 (...,HUN)

Bazylia fot. prota »

sól pęczek bazylii (może być suszona) szklanka bulionu (może być z kostki) łyżka śmietany kilka łyżeczek soku cytrynowego mąka

Bazylię drobno siekamy lub rozcieramy w moździerzu. Dodajemy do gorącego masła i po 2 minutach dolewamy bulion. Przyprawiamy solą i sokiem z cytryny. Zagęszczamy mąką wymieszaną ze śmietaną.
Zagotowujemy i podajemy z ⇒daniami mięsnymi.

Smacznego!

„Smarowidło” burakowo-ogórkowo-kukurydziane - „Kenet” - cékla-uborka-kukorica (...,HUN)

Może nie wszystkim spodoba się ta nazwa - „smarowidło”, ale sos to nie jest, a coś do smarowania czegoś (w tym przypadku np. do ⇒ziemniaków pieczonych w folii), a więc - „smarowidło” i w dodatku - wspaniałe!

Gotowane buraki fot. prota »

10 dag gotowanych lub pieczonych buraków 10 dag korniszonów 2 łyżki chrzanu (z octem) mała cebula 1-2 ząbki czosnku 10 dag gotowanej kukurydzy 1 dl majonezu 1-1,5 dl śmietanki sól

Buraki obieramy, a następnie kroimy w malutkie kostki lub w ⇒julienne. Podobnie kroimy korniszony. Dodajemy chrzan i kukurydzę. Mieszamy z solą i majonezem połączonym ze śmietanką.

• Korniszony bardzo ładnie wyglądają, jeżeli pokroimy je w cieniutkie plasterki,

Smarowidło układamy w salaterce (przy grillu, może to być naczynie z folii aluminiowej).
Dekorujemy korniszonami i kukurydzą

• Przed wymieszaniem, dodałem jeszcze niewielką garść białych porzeczek.

Podajemy do ⇒grillowanych ziemniaków, mięs, kiełbasek...

Smacznego!

„Smarowidło” serowo-śmietankowo-rakowe - „Kenet” - krémsajt-tejszín-rák (...,HUN)

Wstęp, jak w poprzednim przepisie:
Może nie wszystkim spodoba się ta nazwa - „smarowidło”, ale sos to nie jest, a coś do smarowania czegoś (w tym przypadku np. do ⇒ziemniaków pieczonych w folii), a więc - „smarowidło” i w dodatku - wspaniałe!

Pudełko z krewetkami fot. Ulotka Lidl »

25 dag topionego sera kremowego 2 dl śmietanki 10 dag krewetek (konserwowanych) mały pęczek koperku

Śmietankę ubijamy na sztywną pianę. Dodajemy odcedzone krewetki, topiony ser kremowy i drobno posiekany koperek, po czym delikatnie, ale dokładnie mieszamy.

• Kilka krewetek i gałązek koperku pozostawiamy do dekoracji.

Smarowidło przekładamy do eleganckiej miski i do podania przetrzymujemy w lodówce.
Przed podaniem (do ⇒grillowanych ziemniaków, mięs, kiełbasek...), dekorujemy kilkoma krewetkami i gałązkami koperku.

• Możemy też dodać łyżeczkę lub dwie kawioru, leciutko zakwaszonego sokiem z cytryny.
  Krewetki mogą być mrożone - gotujemy je wtedy w wodzie z przyprawami i potem dodajemy do mieszaniny.

Smacznego!

„Smarowidło” szynkowe na zielono - „Kenet” - Sonkás-zöldfűszerek (...,HUN)

Wstęp, jak w poprzednim przepisie:
Może nie wszystkim spodoba się ta nazwa - „smarowidło”, ale sos to nie jest, a coś do smarowania czegoś (w tym przypadku np. do ⇒ziemniaków pieczonych w folii), kiełbasek... a więc - „smarowidło” i to w dodatku - wspaniałe!

Musztardowe warianty po angielsku fot. Rainer Zenz Wikimedia Commons »

10 dag obgotowanej szynki 1-1,5 dl śmietanki łyżka ostrej musztardy łyżeczka soku z cytryny łyżeczka sosu Worcester pęczek natki pietruszki pęczek szczypiorku kilka gałązek melisy mały pęczek koperku, lubczyka... sól, pieprz...

Szynkę kroimy w małe kostki (a dokładniej - w kosteczki).
Pozostałe składniki: przyprawy, posiekane zioła i warzywa, ucieramy (ale tylko z grubsza) w kamiennym moździerzu.
Przed podaniem, przechowywujemy w lodówce, a w salaterce, ozdabiamy listkami ziół, drobnymi płatkami kwiatów.

Smacznego!

Sos furmintowy do ryb - Furmintmártás (...,HUN)

Tokaj Furmint (fot Silverije| Wikimedia commons) fot. Silverije »

½ szklanki wywaru z ryb ½ szklanki furmintu lub innego białego półwytrawnego wina szklanka śmietanki ½ łyżeczki mąki 2 łyżki posiekanego koperku sól »•« Wszystkie składniki dokładnie mieszamy (myślę, że najlepiej blenderem), zagotowujemy i... gotowe! Smacznego!

Sos Pilis - Pilisi mártás (HUN)

Nazwa sosu jest charakteru geograficzno-etnograficznego. Pochodzi albo nazwy ⇒gór Pilis, albo od miejscowości ⇒Pilis. ...i wspaniałe góry, i miasteczko znajdują się w pobliżu Budapesztu.

Wąwóz w Pilis fot. prota »

10 dag grzybów łyżka oleju ½ łyżeczki soli cebulowej ½ białego, mielonego pieprzu 20 dag masła 6 żółtek 1 cytryna

1. Grzyby czyścimy i lekko podsmażamy na oleju. Przyprawiamy solą cebulową i białym pieprzem, a następnie dok­ładnie przecieramy przez sito (lub mieszamy blenderem).
    
2. Masło roztapiamy w rondlu.
    
3. Na małym ogniu, w k6apieli wodnęj umieszczamy naczynie z żółtkami.
    
4. Dolewamy 2 łyżki wody i ubijamy trzepaczką (lub mikserem), dopóki sos nie nabierze gęstości lekkiego kremu.
    
5. Krem mieszamy z roztopionym masłem, sokiem wyciśni6etym z cytryny i grzybowym przecierem.

Podajemy do białych, ⇒delikatnych ryb.

Smacznego!

Sos Berci - Berci mártás (FRA)

Flaga Portugalii

Pochodzenie sosu jest francuskie, ale używa się w nim wina portugalskiego. ⇒Berci, to nazwa jednego z przystanków metra w Paryżu.
Ten sos doskonały do wszelkich wątróbek, delikatnej cielęciny i wołowiny (oczywiście, do innych mięs też!), ale także do żabich udek.
Przepis opracowałem na podstawie wspaniałej strony ⇒Farmacja praktyczna - dziękuję autorom za wspaniałe recepty i przepraszam za partyzanckie działania!

Kiszonki... fot. Phere »

10 pokrojonych w krążki marynowanych szalotek 150 ml porto 500 ml czerwonego wytrawnego wina 300 ml bulionu cielęcego 10 g masła 1 łyżeczka śmietany kremówki sól świeżo zmielony pieprz

Na węgrzech, w każdej hali targowej i większym sklepie marynowane szalotki kupimy bezproblemowo. Nazywamy je tutaj gyöngyhagyma - cebula perłowa. Podczas wycieczek nad balaton, warto je kupić. Są doskonałe nie tylko do sosu berci!
Jeżeli nie znajdziemy ich w sklepie, oczyszczone szalotki zalejmy roztworem, jak do marynowania grzybów i pozostawmy na dzień, dwa lub więcej...

Szalotki kroimy w plasterki, zalewamy porto i dusimy do miękkości. Studzimy, po czym przecedzamy porto do innego rondelka. Szalotki odkładamy „na potem”.
Do „portowego” wywaru dolewamy wino i powoli gotujemy, dopóki nie zmniejszy swej objętości o ¼. Dodajemy bulion i powoli gotujemy aż do uzyskania gęstego sosu. Dodajemy uduszone cebulki, masło, śmietanę i przyprawiamy solą i pieprzem.

Smacznego!