Madonna, św. Piotr i Paweł oraz św. Franciszek i św. Dominik z Asyżu. Średniowieczny ołtarz dawnego ołtarza głównego kościoła w Csíksomlyó.

fot. MNG »

Dzień Piotra i Pawła - 29 czerwca - Péter és Pál napja - , to stare, bardzo uroczyście obchodzone węgierskie święto.

Naród zwykle świętował zakończenie żniw (dożynki, radość z udanych płodów rolnych), a ten dzień związyny jest z ich rozpoczęciem i odgrywał, jasna sprawa, bardzo ważną rolę w rol­nictwie. W tym to dniu pszenica zwykle jest już dojrzała i można rozpocząć jej zbiór.

Dzień ten świętowali również rybacy, bo przecież Święty Paweł jest ich patronem i organizowali uroczyste pochody, a na świąteczną kolację (na którą składały się przede wszystkim dania rybne) zapraszali miejscowe władze.

Niewiele tradycji łączy się ze żniwami...
Wieśniacy około 15 czerwca uważali, że pszenica jest już wyrośnięta i od tego dnia nie rośnie, a tylko dojrzewa.

Dojrzałe zboże.

fot. prota »

Jeszcze jedna ważna data - 24 czerwca (dzień Świętego Stefana). Jeżeli w tym dniu chabry już kwitły, to zapowiadało to wczesne żniwa.

Żniw nigdy nie zaczynano przy pełni księżyca i nigdy też, jeżeli we wsi był niebosz­czyk. Nie przynosiło również dobrych plonów rozpoczęcie żęcia (nawet na kolejnym zagonie) we wtorek lub w piątek.
Podstawowym narzędziem żniwiarzy (zarówno kobiet, jak i mężczyzn) aż do końca XIX. wieku był sierp. Potem wyparła go kosa. (przyp adm.: w Polsce - zwłaszcza wschodniej, kosa została zakceptowana trochę później)

Tradycyjną potrawą na dzień Piotra i Pawła jest ⇒paprykarz z kurczaka, w dni pracy - ⇒zupa zacierkowa, zupa lebbencs i ⇒paprykarz z ziemniaków - wszystko to gotowane oczywiście w ⇒bograczu.

Zupa z twardych zacierek (1) - Keménytarhonya leves (HUN)

Dwa gatunki węgierskich zacierek fot. intArch »

5 dag słoniny 2 garście zacierek (suchych) 1 cebula czerwona słodka papryka w proszku sól natka selera 1 pomidor 3 ziemniaki

Słoninę kroimy w kostkę i podsmażamy. Skwarki wyjmujemy z bogracza.

Na pozostałym tłuszczu lekko zarumieniamy zacierki.
Dodajemy pokrojoną w kostkę cebulę i smażymy ją do tej pory, dopóki nie będzie przezroczysta.
Wsypujemy czerwoną paprykę (przynajmniej 1 stołowa łyżka). Karmelizujemy ją lekko i dolewamy około 2 litrów wody.

Dodajemy pokrojone w kostkę ziemniaki i pokrojonego (ewentualnie obranego) pomidora, posiekaną natkę selera i wszyst­ko gotujemy „na gotowo”, solimy.
Podajemy na gorąco.

Smacznego!

Zupa z twardych zacierek (2) - Keménytarhonya leves (HUN)

2 marchewki 2 garście zacierek (suchych) 1 mała cebula 1 pietruszka 1 mała kalarepa sól pieprz

2 łyżki gęsiego smalcu 1 łyżka masła 15 dag grzybów 1 żółtko 1 łyżka śmietany

Oczyszczone warzywa - marchewkę, pietruszkę i kalarepę kroimy w kostkę i gotujemy prawie do miękkości w osolonej wodzie. Warzywa wyjmujemy z wywaru.

W rozgrzanym gęsim smalcu zarumieniamy zacierki.
Dodajemy pokrojoną w bardzo drobną kostkę cebulę i lekko ją podsmażamy. Przyprawiamy szczyptą pieprzu. Dolewamy wywar z warzyw i powoli zagotowujemy.

Oddzielnie, na maśle podsmażamy i lekko dusimy grzyby. Dodajemy je do zupy. Ponownie zagotowujemy.

Przed podaniem, już w wazie, żółtko mieszmy ze śmietaną i zalewamy zupą. Dodajemy ugotowane warzywa.

• Jeżeli zupę przygotowujemy w bograczu, potrzebne są nam przynajmniej dwa bogracze...

Smacznego!

Zupa zarobiona - Becsinált leves (HUN)

Becsinált, to znaczy po węgiersku - ⇒potrawka, potrawkowy. Może więc należało nazwę zupy przetłumaczyć - Zupa potrawkowa albo Zupa zaprawiana? Pozostałem jednak przy tym, niby dosłownym tłumaczeniu.

1 kurczak 1 łyżka smalcu lub 2 łyżki oleju sól pieprz porcja włoszczyzny 1 cebula 5 dag mąki pół cytryny pół szklanki śmietany czerwona, słodka papryka w proszku

Oczyszczonego kurczaka kroimy na małe porcje i lekko pdsmażamy, podduszamy z dodatkiem soli, pieprzu i papryki.
W dwóch litrach osolonej wody gotujemy pokrojoną, wcześniej dokładnie umytą, włoszczyznę i główkę cebuli (umytą, ale w łupinie).

Kiedy warzywa będą miękkie, przygotowujemy jasną ⇒zasmażkę. Rozcieńczamy ją zimną wodą i dodajemy do wywaru z warzyw. Wszystko zagotowujemy i przecedzamy, a następnie wlewamy do garnka z pokrojonym kurczakiem. Gotujemy, dopóki mięso nie będzie miękkie.

• Zupa jest doskonała z ugotowaną w niej ⇒galuszką.

Spożywamy ze śmietaną, z dodatkiem soku wyciśniętego z cytryny. Możemy posypać zieloną, posiekaną pietruszką lub bazylią!

Smacznego!

Słodkie málé (kukurydza na słodko) - Édes málé (HUN)

Málé w języku ⇒szeklerskim, to kukurydza, mąka kukurydziana, a także słodki placek, którego głównym składnikiem jest mąka z kukurydzy.

Zróbmy więc taki słodki placek według bardzo starego przepisu...

50 dag mąki kukurydzianej 10 dag mąki pszennej 7 dl mleka 5 dag cukru 2 dag drożdży 10 dag masła 4 jajka 4 łyżki cukru-pudru starta skórka cytryny

Mąkę kukurydzianą mieszamy z mąką pszenną.
6 dl mleka zagotowujemy, przykrywamy i odstawiamy.
Z pozostałego mleka (lekko podgrzanego), cukru i drożdży przygotowujemy rozczyn.

Wyrośnięty rozczyn dodajemy do mąki kukurydzianej. Mieszamy z lekko ostudzonym mlekiem.

Masło ucieramy z żółtkami, startą cytrynową skórką i cukrem-pudrem, dodajemy do mąki z rozczynem i dokładnie mieszamy